Bliżej Boga...

Skrzypek jest najbliżej Boga – mówił Maxim Vengerov na spotkaniu po finałowym koncercie, zamykającym XIV Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. H. Wieniawskiego w Poznaniu, dziękując za srebrne skrzypce (skrzypce ze srebra) z wygrawerowanym napisem „Maximowi Vengerovowi Najwybitniejszemu Wieniawskiemu Naszej Doby!”.

Bella Schagall w swojej niezwykłej wspomnieniowej książce „Płonące świece” przytacza te same słowa. Jej ukochany mąż, cudowny malarz, jak nikt inny oddający niepowtarzalną atmosferę żydowskich obyczajów, świąt, zabaw, ślubów, na którego wielu obrazach unoszą się na niebie, baśniowo, żydowscy skrzypkowie, mawiał: „Skrzypek jest najbliżej Boga, on swoim smyczkiem dotyka nieba...”.
Nie zdziwił mnie ów cytat. Kiedy rozmawiałam z Maximem Vengerovem odsłonił między innymi swoje zainteresowania literaturą i malarstwem. Później, kiedy w przerwach przesłuchań przysiadywałam z jego mamą Łarysą Vengerovą, dopełniała jego relacji, opowiadając co czyta, jak zaczął poznawać sztukę... Wrócę do tego wątku w osobnym tekście.
Na razie o zakończonym Konkursie.
To były naprawdę wspaniałe dni: 8.10 –23.10.2011.
Rzadko zdarza się, by niemała przecież grupa organizatorów, uczestników, jurorów, muzyków towarzyszących solistom, obserwatorów Konkursu tworzyła przyjazną wobec siebie grupę, by z tylu osób emanowało ciepło, wzajemna życzliwość.
To był na wysokim poziomie Konkurs. I to był naprawdę dobry Finałowy Koncert ! Laureaci odebrali nagrody.* Wszystkich intrygowały wystawione na podium skrzypce. Okazało się, że to również nagroda. Ufundowana przez kolekcjonera Floriana Leonharda: użyczenie finaliście Konkursu na rok włoskich skrzypiec autorstwa Giovanni Battista Guadagniniego – Turyn 1779. W depozyt otrzymał je (przy czym wygasa mu depozyt po konkursie berlińskim; gra obecnie na skrzypcach tu zachwycających wszystkich, słynnych „RODE” Antonio Sreadivari) - Erzhan Kulibaev, przez wielu uważany za pokrzywdzonego przez jury, które obdarzyło go tylko wyróżnieniem. Teraz mogę już napisać, że o mały włos nie wszedłby w ogóle do grona finalistów. Na szczęście wskutek burzliwej dyskusji, jako „13-temu” dano mu jednak szansę. Nie zmarnował jej. Był zwłaszcza w Wieniawskim wyśmienity.
Na telebimie przed każdym solowym popisem na Galowym Koncercie prezentowano krótką filmową sylwetkę poszczególnych skrzypków. Kamera odsłoniła wrażliwość, delikatność osobowości Kazacha, zarazem świadomość tego, czym jest gra na skrzypcach, jaką trzeba mieć kondycję zarówno fizyczną, jak i intelektualną, posiadać zdolność matematycznego, logicznego myślenia dopełnianego wrażliwością, chłonnością humanistyczną.
Erzhan Kulibaev uhonorowany został także nagrodą młodzieżowego jury. Sądzę, że to niezmiernie ważna nagroda, sygnał nastoletnich melomanów, jak oni odbierają i oceniają, czego od wirtuozów skrzypiec oczekują.

Gala ma to do siebie, że zdejmuje już z wykonawców ciężar zmagań, wyzwala skrzypków z konkursowego napięcia, do tego radość z nagród ewidentnie ich uskrzydla. Otrzymaliśmy więc, o czym wspomniałam, właśnie iście Galowy – nie tylko z nazwy - Koncert. Cztery godziny nie wiadomo kiedy przebiegły. Rozluźnił się mało przekonywujący dotąd Aylen Pritchin i H. Wieniawskiego „Wariacje na temat własny op. 15” zagrał niemal bez potknięć, ciekawie. Ujął przepięknym „Koncertem skrzypcowym d-moll op. 47” J. Sibeliusa Stefan Tarara. Już nie miał maniery dociskania smyczka. Czego ciągle nie można powiedzieć o Orkiestrze Filharmonii Poznańskiej pod batutą jakby przygłuchego nieco Marka Pijarowskiego. Wydusza z muzyków tony mocne, w większości utworów za mocne.
Miki Kobayashi porwała trudnym przecież „I Koncertem skrzypcowym a-moll op. 77. D. Szostakowicza. Ale i ona, i zwyciężczyni Konkursu mają spore obycie estradowe, koncertują na co dzień z różnymi orkiestrami, toteż ich popisy wyraźnie odstawały on np. gry cały czas przejętego Araty Yumi, po którym widać wysiłek, jaki w ten Konkurs włożył. Zdradzał to garnitur, pokazywał, że drobny skrzypek jeszcze bardziej wyszczuplał. Podobnie jak Erzhan Kulibaev. Jemu pogłębiły się znacznie dołeczki na policzkach....
Niespodzianką wielką stało się zwieńczenie Gali. Na scenę weszli laureaci Konkursu wraz ze swymi jurorami. O dziwo – wszyscy ze skrzypcami. Postawione przed nimi pulpity wzmogły oczekiwania. Tak – zagrali razem. H. Wieniawskiego – „Romans” z II Koncertu skrzypcowego d-moll op. 22. Doskonały pomysł dyrektora Konkursu Andrzeja Wituskiego. Tego finału długo się nie zapomni.
Wielu nie zapomni również przypadającego dzień później Koncertu Nadzwyczajnego.
„A jednak zagra” - głosiły plakaty.
Zagrał maestro Maxim Vengerov, po kontuzji barku zapowiadający koniec skrzypcowego koncertowania, na rzecz dyrygentury. Jednak chęć bycia „bliżej Boga” jest silniejsza. Grał „Koncert skrzypcowy D-dur op. 61”. Orkiestra nawet mocno w tym utworze zdelikatniała.
... Allegro ma non troppo Maestro grał nieco spięty – ba, nawet wielcy nie są wolni od tremy, a właściwie to chyba oni owładnięci są nią szczególnie, tylko zwykle siłą jest umiejętność opanowania swoich wewnętrznych strun. Larghetto - już „pogodzony” z dyrygentem oraz Rondo. Allegro. Gdy wybrzmiał dźwięk skrzypiec Maxima Vengerova, nabita dosłownie Aula nie szczędziła mu braw na stojąco. Podobnie po bisie: „Medytacji” z „Thais” J. Massenet’a. Kwiaty, uściski, autografy...
Dyrektor Filharmonii Poznańskiej im. T. Szeligowskiego – Wojciech Nentwig, żegnał znajomych w holu wyjściowym mocno uniesiony: „Byliśmy w niebie, tego wieczoru byliśmy w niebie !”.


Grażyna Banaszkiewicz
(rysunek Marca Chagalla zaczerpnięty z książki Belli Chagal „Płonące świece”)

* NAGRODY REGULAMINOWE POZAREGULAMINOWE
(o nagrodach regulaminowych pisałam e tekście „Gorące krzesła”)

- Nagroda specjalna Marszałka Województwa Wielkopolskiego dla najlepszego
Wielkopolanina w konkursie - JOANNA KREFT
- Nagroda specjalna Prezydenta Miasta Poznania dla zwycięzcy Konkursu -
SOYOUNG YOON
- Nagroda Towarzystwa Muzycznego im. H. Wieniawskiego w Poznaniu za
najlepsze wykonanie Koncertu skrzypcowego Henryka Wieniawskiego: 1500
euro - SOYOUNG YOON
- Nagroda Wandy Wiłkomirskiej za najlepsze wykonanie kompozycji Karola
Szymanowskiego: 1500 euro - ALEKSANDRA KULS
- Nagroda Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu za
najlepsze wykonanie kompozycji J. S. Bacha: 1000 euro - MARIA
WŁOSZCZOWSKA
- Nagroda firmy ARTINVEST za najlepsze wykonanie koncertu skrzypcowego W.
A. Mozarta: cztery koncerty w Brazylii w 2012 r. z orkiestrą pod dyr.
Jose Marii Florencio (honorarium 8000 euro) - SOYOUNG YOON
- Nagroda - koncert z Orkiestrą Symfoniczną Quebecu pod dyr. Maxima
Vengerova (21 lutego 2012) - SOYOUNG YOON
- Nagroda Filharmonii Wrocławskiej im. Witolda Lutosławskiego: występ
zwycięzcy Konkursu z Orkiestrą Kameralną "Leopoldinum" pod dyr. Ernsta
Kovacica (17 lutego 2012) - SOYOUNG YOON
- Nagroda Filharmonii Bałtyckiej im. F. Chopina w Gdańsku: występ laureata
Konkursu w Filharmonii Bałtyckiej - pod dyr. Maxima Vengerova - SOYOUNG
YOON, MIKI KOBAYASHI, STEFAN TARARA
- Nagroda Centrum Edukacji Artystycznej - Filharmonia Gorzowska: występ
zwycięzcy Konkursu z orkiestrą pod dyr. Maxima Vengerova (18 listopada
2011) - SOYOUNG YOON
- Nagroda Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. dr.
hab. Bronisława Marciniaka: nadzwyczajny recital zwycięzcy Konkursu w
Auli Uniwersyteckiej UAM - SOYOUNG YOON
- Nagroda Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia "Amadeus" pod dyr.
Agnieszki Duczmal: udział w koncercie z cyklu "Laureaci międzynarodowych
konkursów" - SOYOUNG YOON
- Nagroda Festiwalu Muzycznego Szlezwika-Holsztynu dla zwycięzcy Konkursu:
występ na Festiwalu w 2012 r - SOYOUNG YOON
- Nagroda Filharmonii Śląskiej w Katowicach: występ zwycięzcy Konkursu
(2012/2013) - SOYOUNG YOON
- Nagroda Gdańskiego Festiwalu Muzycznego: koncert laureata Konkursu
(kwiecień 2012) - SOYOUNG YOON i ERZHAN KULIBAEV
- Nagroda Festiwalu "Polskie Camino de Santiago" dla najlepszego Polaka,
który nie wszedł do finału Konkursu: występ na Festiwalu w sezonie
2012/13 - MARIA WŁOSZCZOWSKA
- Nagroda Wielkopolskiej Spółki Gazowniczej dla zwycięzcy Konkursu:
sfinansowanie nagrania płyty - SOYOUNG YOON
- Nagroda - stypendium Fundacji Rozwoju Miasta Poznania : 24 000 zł dla
najlepszego Wielkopolanina w Konkursie - JOANNA KREFT i MACIEJ
STRZELECKI
- Nagroda Rektora Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, prof. dr hab.
Mariana Goryni: 3000 euro dla najmłodszego uczestnika finału Konkursu -
ARATA YUMI
- Nagroda Gubernatora Dystryktu Klubów "Rotary" International: 1000 euro
dla najlepszego Polaka w Konkursie - MARIA WŁOSZCZOWSKA
- Nagroda Młodzieżowego Ruchu Miłośników Muzyki "Pro Sinfonika" dla
ulubieńca młodych melomanów: koncert w Poznaniu w sezonie 2012/2013 -
SOYOUNG YOON
- Nagroda Towarzystwa Muzycznego im. H. Wieniawskiego dla najlepszego
pianisty, towarzyszącego uczestnikom Konkursu: 1000 euro - MARCIN
SIKORSKI I IRINA WINOGRADOWA
- Nagroda Polskiego Wydawnictwa Muzycznego - dla sześciu finalistów
Konkursu: komplet dotąd opublikowanych tomów "Dzieła Wszystkie Henryka
Wieniawskiego" - SOYOUNG YOON, MIKI KOBAYASHI, STEFAN TARARA,
ERZHAN KULIBAEV, AYLEN PRITCHIN, ARATA YUM
- I Nagroda Wiener KammerOrchester, Wojciecha Nentwiga i Jurka Dybała dla
zwycięzcy Konkursu: koncert w sezonie 2012/13 pod batutą Jurka Dybała w
Mozart-Saal w Konzerthaus w Wiedniu w cyklu Internationale Preistraeger
- SOYOUNG YOON
- Nagroda dr. Michała Piechowiaka z Oldenburga dla uczestnika, który
uzyskał najwyższą punktację poza finałem: 1000 euro - MARIA WŁOSZCZOWSKA
- Nagroda dla laureata Konkursu ufundowana przez Olgę Rostropowicz
Prezydenta Fundacji M. Rostropowicza: koncert na Festiwalu Mścisława
Rostropowicza w Baku(grudzień 2011) - ARATA YUMI
- Nagroda Fundacji Muzycznej Apollo: Koncert z Orkiestrą Sinfonietta
Polonia (lipiec 2012) - STEFAN TARARA

Redakcja „Naturalnie” wszystkim zwycięzcom serdecznie gratuluje!