Osoba lekarza z racji swej odpowiedzialności za ludzkie życie wciąż rodzi wiele pytań i wątpliwości. Z jednej strony człowiek chory widzi w nim kogoś wielkiego, niekiedy wręcz cudotwórcę, w którego ręce oddaje swój los. Z drugiej – w obliczu pomyłek, które stają się jego udziałem – chory i spora część społeczeństwa potrafią bezlitośnie poddać krytyce wszelkie działania podejmowane przez lekarzy.. Zapominając, że niestety w życiu każdego człowieka sprawdza się starożytna maksyma Seneki – Errare humanum est – Błądzić jest rzeczą ludzką…

 To przecież także ludzie, którzy odczuwają ból, przeżywają wątpliwości , życiowe radości i kłopoty. Szczytem patologii myślenia jest także upolitycznianie rzekomych lekarskich błędów i niszczenie nie idealistycznego, ale realnego wizerunku lekarza.

„Błądzenie jest rzeczą ludzką” i jego skutki także pojawiają się w medycynie. Ważne jest zawsze mądre rozróżnianie przyczyn owego błądzenia. Wydaje się, że większość medialnych krytyk służby zdrowia nie zadaje sobie trudu tego odróżnienia. Zawsze łatwiej rzucić podejrzenie, niż rzetelnie , z emocjonalnym dystansem podejść do sprawy.

Skutki „medycznego błądzenia” określa się mianem 'komplikacji’. Słowo to stało się tytułem książki Atula Gawande-lekarza, który podjął próbę ukazania sytuacji lekarzy w obliczu pomyłek i niewiadomych. Jak zauważył – „większa część opinii publicznej – a już na pewno prawnicy i media – traktują błędy w sztuce lekarskiej jako wynik działania złych lekarzy”. Doktor Gawande – nie neguje faktu, że błędy się zdarzają. W książce „Komplikacje” opisuje w ciekawy i przystępny sposób szpitalne historie, których sam był świadkiem i które nie zawsze kończyły się triumfem medycyny. Jest w tych opisach jednak coś, co daje do myślenia, coś, co pozwala towarzyszyć lekarzowi w jego myśleniu o pacjencie, który nie jest „kolejnym przypadkiem”, ale osobą, cierpiącym człowiekiem. Co więcej – człowiekiem, wobec którego cierpienia współczesna medycyna nadal pozostaje bezradna.

Na wstępie Autor zauważa: „Nadałem niniejszej książce tytuł Komplikacje nie tylko dlatego, by zasugerować, jak często sprawy przyjmują nieoczekiwany obrót, ale również, a może przede wszystkim po to, by skłonić czytelników do refleksji na temat niepewności i rozterek, jakie leżą u podłoża wszelkich naszych działań. Piszę o obliczu medycyny, jakiego próżno szukać w podręcznikach; czasem niepokojącym, czasem zaskakującym, ale zawsze zastanawiającym, które odkryło się przede mną dopiero w momencie, gdy dołączyłem do grona zawodowców. /…/ Mimo, że we współczesnym świecie medycyna stała się nieomal wszechobecna, w dużej mierze pozostaje wciąż niezrozumiana. Z jednej strony uważamy ją za doskonalszą, niż jest w rzeczywistości, z drugiej zaś nie dostrzegamy, że jest czymś o wiele bardziej niezwykłym, niż nam się zdaje”.

Wydaje się, że lektura 'Komplikacji’ może pomóc w dojrzałej refleksji na temat lekarzy i ich codziennych wyborów, a nade wszystko uświadomić, że …lekarz – też człowiek…

Paweł Nowakowski

Atul Gawande

KOMPLIKACJE

Zapiski chirurga o niedoskonałej nauce

Wydawnictwo Znak

Kraków 2009